Op zich ben ik niet zo’n liefhebber van boeken over voetbal. Ik lees liever een ‘gewoon’ boek. Soms is er wel eens een voetbalboek wat me leuk lijkt. De boeken van Auke Kok over het WK ’74, het EK ’88 en zijn dit jaar verschenen boek over Ajax bijvoorbeeld.
Ook de biografie van Zlatan leek me leuk, omdat dat een extreme mafkees is en ik een voorpublicatie las die naar meer smaakte.
Maar stoere praatjes pijpneukgokzuippdrugsboeken als die van Andy vd Meijde interesseren mij dan weer geen reet.
Ik kreeg ooit een boek over oud Ajax verzorger Salo Muller. Speelde zich af voor mijn tijd, kan leuk zijn, maar was ongelooflijk saai. Sowieso lees ik liever over het Ajax wat ik bewust mee heb gemaakt. Ook het boek over ‘de bekendste Ajax hooligan’ staat ongelezen in mijn kast. Ene Joark, een legendarische Ajax supporter. Het zal wel, het interesseert mij helemaal niet. Hooligans vind ik sowieso niet echt boeiend, hoef ik niet te lezen.
Ik had Sinterklaas om het Grote 100 jaar Ajax boek (Ajax 1900-2000) gevraagd, dat boek zat ik in de biep vaak door te bladeren. Mooi naslagwerk uitgebracht ter gelegenheid van het 100 jarig bestaan met veel mooie foto’s en een hoofdstuk over elk Ajax seizoen. Prachtboek, wilde ik graag zelf hebben. Om Klaas ietwat te helpen had ik het zelf bij Bol.com gekocht, hoefde Klaas het alleen nog maar voor me in te pakken.
Maar Sinterklaas had -zonder dat ik het wist- gelijk nog een Ajax boek voor me gekocht. De geautoriseerde biografie van Sjaak Swart. Mister Ajax die dit jaar 75 werd. Het boek komt al uit 2009, toen was Swart dus nog maar 71. En een boek over het bijzondere kind Sjakie Swart, dat zou best eens in de categorie Zlatan kunnen vallen daar Swart ook een zeer kleurrijke gast is.
Het boek start met het meest treurige moment voor Sjaak Swart. Zijn afscheidswedstrijd. Sjakie (35 jaar) “moet” stoppen, want Johnny Rep staat klaar om zijn plek in Ajax 1 over te nemen. Een andere club is voor Sjaak Swart ondenkbaar. Swart, nooit geblesseerd geweest, wil zich nog één keer laten zien en jaagt zichzelf in de voorbereiding op de wedstrijd zo over de kling dat hij een spierblessure oploopt. Geen last Sjakie Show maar een meehobbelende Swart in zijn afscheidswedstrijd. Maar dat is het ergste nog niet, Sjaak heeft het er ongelooflijk moeilijk mee dat hij moet stoppen. Ik zag op You Tube een filmpje van Sjaak bij DWDD nadat zijn boek uit was. Bij de beelden van zijn afscheid schoot Swart 36 jaar later vol, hij heeft het er nóg steeds moeilijk mee…
Daarna gaat het grofweg de eerste helft van het boek over zijn kinderjaren t/m zijn laatste voetbaljaren. De kindertijd en prille Ajax jaren waren erg leuk en interessant om te lezen, de succesjaren 71-73 wat minder omdat daar naar mijn smaak wat te veel Jan & Alleman geciteerd wordt uit kranten en tijdschriften uit die tijd.
Net als de rest van de jonge jaren is het het leukst als Swart anno 2009 er zelf over vertelt.
Ook het succesverhaal 1971 kende een trauma, Sjaak werd in de rust van de finale gewisseld. En zat er na de finale bij met een kop als een oud kwartje, zwaar gekrenkt. Gelukkig haalde Ajax in 1972 de finale weer en kon Swart toen alsnog 90 minuten excelleren in een finale.
Een ander trauma is Johnnie Rep. Sjaak komt in het boek naar voren als iemand die makkelijk op de kast te krijgen is. De naam Johnnie Rep is daar het meest geschikt voor. Die heeft Sjaak tenslotte uit Ajax 1 gespeeld. Sjaak is vol van zichzelf, dat roept bij zijn toehoorders nogal eens de neiging op hem flink op te naaien. Amsterdamse humor, tenslotte. Sjaak laat zich lijkt het soms ook gewillig opnaaien door de jongere generatie voetballers waarmee hij elke week een rondootje speelt op het terrein van Zeeburgia, of door de jonge garde bij Lucky Ajax waar de nog immer topfitte Swart zijn potjes voetbalt –hopelijk tot mijn 90ste-.
Sjaak is een wonderlijke man. Zijn leven draait volledig om voetbal. Hij verzorgd zijn lichaam goed opdat hij kan blijven voetballen. Is nog immer bloedfanatiek, zowel als hij zelf moet spelen als wanneer Ajax speelt. Door iedereen geprezen als een ontzettend lieve goeie man. Behalve in het veld. Hij gaat dan vreselijk tekeer tegen scheidsrechters, is ontzettend grof tegen ze, tot plaatsvervangende schaamte bij medespelers aan toe. Al liggen die ook regelmatig in een deuk om die gekke Sjaak als hij weer iemand de tyfus scheldt.
Een onbegrijpelijke metamorfose noemen zijn vrienden het. Wat zo is Sjaak eigenlijk helemaal niet. Het rare is dat het ook pas begint als Sjaak niet meer in Ajax 1 speelt maar bij de amateurs. Hij bijt zijn ploeggenoot, een sympathieke onderwijzer, na een zwakke eerste helft ziedend toe “of ie voor de wedstrijd soms een schaap hep liggen neuken”.
De onderwijzer lachte maar wat, Sjaak nog kwader!
Sjaak voetbalt ook op vakantie graag, voor de lol een partijtje spelen, heerlijk vindt hij dat. Maar hij is wel zo fanatiek dat zijn kleinzoon nooit mee mag doen, die is gewoon niet goed genoeg… En als hij dan eindelijk eens mee mag doen wordt Opa heel boos omdat hij in de laatste minuut de winnende goal scoort tegen Opa…
Het boek is een mooi portret ván een mooi portret. Een paar saaie stukken, zo vond ik het hoofdstuk over zijn werk als spelersmanager niet erg boeien en het genoemde deel over de periode 71-73 had ook de helft korter gekund. Maar voor de rest geeft het een prachtig beeld van Sjaak Swart. Zijn bloeiperiode in Ajax 1, zijn tijd bij de amateurs, zijn heilige rondootje en wedstrijden met Lucky (oud) Ajax waar alles voor moet wijken, het fanatisme wat hij daarin ook op gevorderde leeftijd toont, zijn sky box bij Ajax waar de top van het bedrijfsleven zich mengt met BN’ers en corifeën uit de voetbalwereld onderwijl haute cuisine etend van de hoogste graad. Een schril contrast met vroeger toen “Opa Swart”, die visboer was, vis mee in een koffertje nam en min of meer stiekem op de tribune verkocht.
Swart wordt door Raymond Bouwman gevolgd bij zijn huidige bezigheden, maakt een trip down memory lane en Sjakie geniet zichtbaar en zeer duidelijk als mensen hem herkennen. Een bloedfanatieke man die nog steeds moet huilen als hij denkt aan de dag dat hij moest stoppen als voetballer in Ajax 1. Nooit te beroerd om voor de duizendste keer over de goeie ouwe tijd te vertellen. En voor iedereen die hem aanspreekt een aardig woordje over. Gelukkig is een ander treurig stemmend item uit het boek inmiddels opgelost. Sjaak Swart, de onbetwiste Mister Ajax, was geen erelid van Ajax. En dat deed Sjaak (terecht natuurlijk) pijn. In januari 2010 is dat recht gezet. Sjaak Swart, Mister Ajax & Erelid! En op zijn 75ste nog steeds de beste speler van Lucky Ajax.
Voor een voetbalboek dus een erg leuk boek. Bedankt Sinterklaas! En zet hem op Sjaak!
Abubakari de Vries' Blog 